Bosbergtoren Appelscha in fall in Friesland
© ByEwold via Merk Fryslân

Herfst in Nederland

Het meest romantische seizoen in Nederland is zonder twijfel de herfst. Vallende bladeren in de mooiste kleuren, de vochtig geurende aarde en een laaghangende mist over het platte uitgestrekte landschap. Geen seizoen brengt zoveel karakter met zich mee als de herfst. Met deze tips wordt dit jouw mooiste herfst ooit. Windjack aan en geniet!

  • Prachtige, kleurrijke bossen.
  • Fijne, gezonde wandelingen op het strand of in het bos.
  • Bierfestivals, kunstcollecties en geweldige overnachtingen.

Weg van de zomerdrukte kun je in de herfst op tal van manieren tot rust komen. Ons land verandert van een gezellig chaotische vakantievibe naar een rustige, sferische en vooral kleurrijke omgeving waar de gemiddelde romcom van zou smullen. Waarom? De wind waait. De regen valt. Tijdens de herfst bewijst Nederland dat het leeft. Er gebeurt wat in ons land en dat maakt veel bezienswaardigheden en landschappen nog meer de moeite waard.

Een van de beste tips die je daarbij kunt en misschien wel móet geven: in de herfst is een boswandeling absoluut de moeite waard. Ja, het is koud en ja: de kans is groot dat er een druppel of twee tijdens je tochtje op je hoofd valt. Maar wat er tegenover staat? Een geweldige, gezonde ervaring op één van de vele bosrijke plekken die ons land herbergt. Waarbij een ding direct opvalt: de vele bruine, groene tinten die karakter geven aan het bos.

Wilde dieren

Amsterdamse Bos Scottish highlander

En de kans dat je wilde dieren tegenkomt, is een stuk groter dan in de zomer, lente of winter. Kleine beesten zoals egels en eekhoorns bereiden zich voor op hun winterslaap en zijn voortdurend bezig eten te vergaren, terwijl het bronstijd is voor bijvoorbeeld herten.

En tot slot: kijk ook eens naar boven tijdens een boswandeling. Zomerse vogels vliegen uit, winters gevogelte arriveert. Een bijzonder schouwspel, zonder dat je per se een vogelaar hoeft te zijn.

Restaurant De Paddestoel Maartendijkse Bossen

Door heel ons land zijn er plekken om een goede boswandeling te maken. Ga bijvoorbeeld hiken op de Veluwe, of loop rond in het Amsterdamse Bos. Geniet van de vele uitzichten in een van de vele natuurgebieden in Drenthe en spot edelherten bij de Oostvaardersplassen. Waar je ook een fijn wandelingetje maakt: het is stiekem wel een must om, moe maar tevreden, neer te ploffen in één van de vele pannenkoekenrestaurants die ons land rijk is. Denk bijvoorbeeld aan De Paddestoel, gelegen midden in het bos van Hollandsche Rading of Strijland in Rheden, onderaan de Posbank.

Veluwe purple heather in morning mist

En om het helemaal af te maken: er zijn prachtige plekken om te overnachten, bijvoorbeeld via Cabiner, een organisatie die bijzondere huisjes overal in het land heeft neergezet. Je slaapt dan in the middle of nowhere om vervolgens te wandelen naar een volgende hidden gem. Bijzonder.

In Limburg heb je onder meer de kans om bovenop de Gulperberg te overnachten. Van een boomhut tot luxe accommodatie, ‘glampingpark’ Gulperberg kent een gevarieerd overnachtingsaanbod en is mede daardoor heel populair onder fietsers en gezinnen. Je kunt in de omgeving geweldig wandelen en het gezellige plaatsje Gulpen is op zichzelf al een bezoek waard.

Gulperberg

Drink een bockbiertje!

Ook in grote steden is er tijdens de herfst meer dan genoeg te doen. Zo wordt er bijvoorbeeld in Alkmaar, Deventer en Utrecht (bijna) ieder jaar wel een bockbierfestival georganiseerd. Grote pleinen worden voorzien van (heel) veel taps, tenten en soms een podium met als resultaat een gezellig en sfeervol evenement rondom deze smaakvolle biersoort, slecht weer of niet. Hou wel rekening met drukte: zeker de Utrechtse variant is heel populair - kaartjes zijn vaak snel uitverkocht.

Geen bockbierfestival in de buurt, maar toch zin in speciaalbiertjes (of: een warme kop thee)? Dan kun je rustig in een van de vele cafés genieten van een ruime selectie. Kies dan bijvoorbeeld voor een spelletjescafé: een avondje Risk wordt leuker met goede ambergekleurde biertjes (of geurende muntthee). Zeker de iets kleinere (eet)café’s hebben vaak een stapel met typisch Nederlandse bordspelletjes.

Wandelen over lege stranden

Wil je toch liever van het buitenleven genieten dan kun je, en dit klinkt een beetje gek, ook kiezen voor een frisse strandwandeling. Veel strandtenten zijn ook in de herfst nog open en vaak voorzien van een romantisch en warm haardvuur. Mooi voorbeeld hiervan is de WOW in Den Haag.

Empty beaches with dunes and sea Egmond aan Zee

Een strandwandeling in de herfst heeft overigens ook nog een ander voordeel: het aantal toeristen is, vergeleken met de zomer, heel erg laag. Ook belangrijk hierbij om te vermelden is dat lang niet alle gelegenheden open zijn. Deels omdat de gemeente dat in specifieke gevallen verbiedt - om de natuurlijke zeereep zoveel als mogelijk te behouden en aangroei van duinen goed te beschermen - deels omdat eigenaren in deze periode simpelweg iets anders gaan doen.

Verder is de herfst bij uitstek geschikt voor een bezoek aan musea: in het najaar zijn er vaak veel bijzondere collecties te vinden, juist om kunst te promoten. Bekende musea als het Kröller-Müller Museum, het Utrechtse Centraal Museum en het Rijksmuseum in Amsterdam hebben legio aan bijzondere schilderijen, beelden en andere kunst. Maar ook kleinere musea, vaak gelegen in wat minder populaire Nederlandse gebieden zijn in de herfst leuk om te bezoeken. Denk bijvoorbeeld een van de parels van Overijssel: Het Zwolse Museum De Fundatie, maar ook aan museum Voorlinden in Wassenaar.

Laatstgenoemde ligt niet geheel ontoevallig middenin een fijn natuurgebied. Zodat je na je museumbezoek weer lekker naar buiten gaat om, jawel, te wandelen. Want dat blijft het mooiste om te doen.

De expert: Sanne van Gemerden

  1. Prikkel je zintuigen in Nationaal Park Dwingelderveld

    Bezoek eens het Nationaal Park Dwingelderveld in Drenthe. Je vindt daar een heel bijzonder heideveld, heel anders dan die van bijvoorbeeld de Veluwe. De heide op de Veluwe is altijd paars en heuvelachtig landschap, maar op het Dwingelderveld is het opener en weidser: dat ziet er anders uit en prikkelt je zintuigen meer. Dwingelderveld is ook een stuk vochtiger en natter, wat ook weer een andere ervaring oplevert. Sowieso is het een tip om tijdens de herfst het landschap goed te ruiken. De geuren van de herfst vind ik zo lekker! In het voorjaar ruik je veel hars, in de zomer de geur van gemaaid gras, maar nu: al die vochtige geuren… Een beetje schimmel, rottende bladeren. Klinkt gek, maar ik vind dat niet vies, eerder fris.

  2. Verander je tempo of wees eens stil

    Als je een stuk door het bos gaat lopen, probeer dan eens je tempo te veranderen. Loop iets sneller of trager dan je normaal doet. Je gaat dan andere dingen beleven. Je neemt de wandeling anders in je op en dat is goed voor je zintuigen. Ga je met een vriend of vriendin aan de wandel? Probeer dan eens wat minder te praten. Dat dwingt je automatisch om andere zintuigen aan te zetten en dan wordt de kwaliteit van je wandeling misschien nog hoger dan normaal. Als je gewoon gaat kletsen dan kan dat natuurlijk ook, maar dan gebruik je de natuur louter als decor. Dat is een andere benadering. Je kunt er ook voor kiezen om halverwege even tegen een boom aan te zitten en dan een paar minuutjes je ogen dicht te doen. Goed luisteren en ruiken.

  3. Spot kuddes Sayaguesa-runderen

    Het Nationaal Park Drents-Friese Wold, gelegen op de grens van Zuidwest-Drenthe en Zuidoost Friesland, is één van de grootste natuurgebieden van Nederland. Het is eigenlijk één van de laatste, grote, aaneengesloten wouden van Nederland. Het heeft een heel afwisselend landschap, met heide en dieren. Zo is er bijvoorbeeld een kudde Sayaguesa-runderen, afkomstig uit Noord-Spanje. Die kunnen heel goed tegen kou, maar juist ook tegen hitte. De runderen zorgen helemaal voor zichzelf: ze bepalen waar en wat ze eten en waar ze slapen. Als ze toevallig op je fietspad komen, denk dan niet: oh daar fiets ik wel even langs. Als ze de weg versperren, moet je vooral de tijd nemen, want anders kun je rustig een mep of zwiep van zo’n mooi dier verwachten. Maar: zo’n kudde zien is echt een wildernis beleving! Er is een specifieke plek die ik in het gebied wil noemen: tussen Diever en Doldersum vind je Berkenheuvel, het Wapserveld en de Vledder Aa. Die streel is gevormd door de gletsjers uit de voorlaatste ijstijd. Bij het smelten van die gletsjers is er een prachtig landschap met bijzondere gradiënten en patronen ontstaan.