Categorie:Kastelen en Buitenplaatsen

Story: Kastelen en Buiten­plaatsen

Kastelen­land Nederland

Tulpen, molens en pakhuizen van rijke kooplieden langs de Amsterdamse grachten. Dat zijn de symbolen waar Nederland beroemd om is. Ik wil graag kastelen aan dat mooie rijtje toevoegen. Nederland kent een enorme variatie aan stoere burchten, luxe buitenplaatsen en schilderachtige kasteeltuinen. Het zijn er meer dan zeshonderd in totaal en vaak zijn ze nog onontdekt door het grote publiek!

Zelf ben ik een groot liefhebber van deze fascinerende cultuurgeschiedenis. Als kind raakte ik al betoverd door de spannende middeleeuwse kastelen. Het was liefde op het eerste gezicht. Om die reden ging ik geschiedenis studeren. En nu doe ik nog steeds fantastische ontdekkingen. Kastelen, landgoederen en buitenplaatsen presenteren zich als innovatieve pareltjes die het inclusieve imago van Nederland extra onderstrepen.

Het is mij een grote eer om mijn kennis én passie met je te delen. Laat mij jouw lokale gids zijn in kastelenland Nederland. Ik neem je mee op een schitterende ontdekkingsreis langs de mooiste kastelen, buitenplaatsen, landgoederen en kasteeltuinen in Nederland die je gezien moet hebben.

Eerste kennis­making

Het eerste kasteel dat ik ooit bezocht, was het Muiderslot. Ik was een jaar of vijf en kan me dat magische moment nog goed herinneren. Het Muiderslot is een kasteel zoals kinderen dat voor zich zien in hun fantasie. Je stapt in één keer terug in de middeleeuwen. Tegenwoordig staat het Muiderslot internationaal op de kaart als Amsterdam Castle vanwege de nabijheid van de nationale hoofdstad. Regelmatig vinden hier bijzondere evenementen plaats, zoals een cultureel festival na afloop van de Gay Pride in Amsterdam. Voor die gelegenheid werd het Muiderslot prachtig in het roze aangelicht. Een grote verrassing voor mijzelf en alle deelnemers.

Meteen na het Muiderslot nam mijn vader me mee naar kasteel De Haar in de buurt van Utrecht. Dit is het mooiste sprookjeskasteel van Nederland. Talloze internationale gasten verbleven op het kasteel zoals Maria Callas en Brigitte Bardot. Heel schilderachtig is ook het naastgelegen kasteeldorpje Haarzuilens dat volledig is gehuld in de kleuren van Kasteel De Haar: rood en wit.

Een bezoek aan Slot Loevestein ervaar ik iedere keer opnieuw als een magnifieke belevenis. Het kasteel ligt op de meest spectaculaire locatie in het Nederlandse rivierenlandschap. Bezoekers bereiken het kasteel alleen via een smal, doodlopend weggetje dat leidt naar de samenvloeiing van twee machtige rivieren. Op deze eenzame plek zat de wereldberoemde rechtsgeleerde Hugo Grotius gevangen tot hij ontsnapte in een boekkist.

Het eerste kasteel dat Duitse bezoekers aan Nederland tegen kunnen komen, is Huis Bergh. De gigantische burcht ligt pal aan de grens en Autobahn 3, verscholen in een bosrijk heuvellandschap. Huis Bergh verrast mij iedere keer weer. Bijvoorbeeld met de middeleeuwse kunstcollectie die uitblinkt in schoonheid en kwaliteit.

De kastelenprovincies

Hier gaat je kastelenhart sneller van kloppen

Kastelen­provincies Utrecht en Gelderland

Nu we toch in Gelder­land en Utrecht zijn, wil ik graag mijn voorliefde voor deze provincies uitspreken. Het grote aantal kastelen dat we hier vinden, is daar natuurlijk de oorzaak van. Ik neem jullie eerst mee naar twee van mijn favoriete kastelen in Utrecht. Huis Doorn is beroemd als ballingsoord van de Duitse keizer Wilhelm II. Na de Eerste Wereldoorlog woonde hij tot zijn dood in 1941 op dit prachtige kasteel. Wie Huis Doorn bezoekt waant zich op visite bij de laatste keizer van Duitsland. In Slot Zuylen staat een eigenzinnige vrouw centraal. Zij heet Belle van Zuylen en ze was een beroemde schrijfster uit de Verlichting die haar tijd ver vooruit was.

Ook in Gelderland zijn steeds meer kastelen opengesteld voor publiek. Kasteel Ruurlo vormt sinds kort het decor voor de kunstwerken van Carel Willink uit het magisch realisme. De vele bezoekers bewijzen dat het museum een groot succes is. Een ander Gelders kasteelmuseum vinden we in Wijchen. Het is een klein, charmant kasteeltje dat draait op enthousiaste vrijwilligers. En zorg dat je het unieke Jachtslot Sint-Hubertus niet mist. Het ligt aan een groot meer in het Nationaal Park de Hoge Veluwe. Architect Berlage ontwierp het huis en het volledige interieur voor het steenrijke echtpaar Kröller-Müller. Het jachtslot ligt op een steenworp afstand van het museum met de indrukwekkende verzameling schilderijen van Van Gogh.

Geldersch Landschap en Kasteelen

Zeven andere opengestelde kastelen in Gelderland zijn in beheer van Geldersch Landschap en Kasteelen. De stichting is uniek in Nederland en vergelijkbaar met de National Trust in het Verenigd Koninkrijk. Ondertussen heb ik alle locaties meerdere keren bezocht en er zullen nog vele malen volgen. Kasteel Ammersoyen heeft zijn middeleeuwse oorsprong het beste behouden. Bezoekers moeten over smalle, kronkelende trappen door metersdikke muren om alle zalen te bereiken. Aan de rand van de Veluwe vinden we kasteel Cannenburch in een prachtig landschapspark vol vijvers, stromende beekjes en watermolens. In Huis Verwolde waan ik me op bezoek bij de laatste baron vlak voordat hij uit het statige landhuis vertrok. Downton Abbey in de Lage Landen.

Kasteel Hernen blinkt uit door innovatieve presentaties. Vooral kinderen vinden een ontdekkingstocht met een pratende lamp door donkere zalen en gangen heel spannend. Een tochtje naar kasteel Doorwerth is voor mij iedere keer weer een belevenis. Vanaf een hoge Veluwse stuwwal doemt het enorme kasteel beneden aan de Rijn op. De laatste jaren is de escaperoute een groot succes. Huis Zypendaal is gebouwd met geld dat de eigenaren verdienden op plantages in Suriname. Geldersch Landschap en Kasteelen is heel open over deze zwarte bladzijde en steunde het wetenschappelijk onderzoek naar het slavernijverleden van huis Zypendaal.

De Kasteel­vrouwe van Rosendael

Laten we een uitgebreider bezoek brengen aan de zevende opengestelde locatie van Geldersch Landschap en Kasteelen. Op kasteel Rosendael ga ik regelmatig op theevisite bij Kitty Cloo en ze vindt het vast leuk als ik jullie bij haar introduceer. Officieel is haar functie kasteelmanager, maar ik noem haar altijd kasteelvrouwe. Alle opengestelde kastelen van de stichting worden trouwens beheerd door een vrouw. Een bewuste keuze. We ontmoeten Kitty achter haar laptop.

Mensen denken bij een kasteelmanager altijd aan een grijze vrouw met een knot en een brilletje. Dat ouderwetse imago wil ik van ons afschudden.

Kitty neemt ons mee naar de tuin die grenst aan Nationaal Park Veluwezoom. Dit is ook het decor van de Trotsmarkt die kasteel Rosendael iedere maand organiseert. Het concept is ontstaan bij kasteel Groeneveld in Baarn om lokale producten onder de aandacht te brengen. Geldersch Landschap en Kasteelen omarmde het initiatief net als de vele bezoekers. Het is één van de nieuwe activiteiten waarmee Kitty Cloo haar kasteel een eigentijdse uitstraling wil geven. “De laatste jaren hebben we veel geïnvesteerd om alle kastelen van de stichting toegankelijk te maken voor mindervaliden. We vinden inclusiviteit heel belangrijk. We sluiten niemand buiten.”

Vanuit de tuin hebben we ook een mooi uitzicht op het terras van de oranjerie dat vol zit met mensen die genieten van de lunch of een kopje koffie. “De horeca is de verbindende factor. Die is essentieel voor ieder kasteelmuseum. Kasteel Rosendael is een modern museum. Echt een volledig en eigentijds dagje uit.”

De mooiste tuinen

Loop mee door de prachtige kasteeltuinen

De mooiste Kasteel­tuinen van Nederland

Kasteel, tuin, horeca. Het is op veel Nederlandse landgoederen een heilige drie-eenheid. Eén van de mooiste tuinen vinden we achter Paleis Het Loo bij Apeldoorn. Eeuwenlang was het de geliefde zomerresidentie van de Nederlandse koninklijke familie. Prins Willem III van Oranje-Nassau liet het paleis met de vorstelijke tuinen in de zeventiende eeuw aanleggen als Nederlandse tegenhanger van het paleis van Versailles bij Parijs. Heel bijzonder zijn ook de tuinen van kasteel Arcen aan de Maas in Noord-Limburg. Bezoekers maken een wereldreis langs vele verschillende tuinen. Er is een Oosterse tuin, een Italiaanse tuin, een Casa Verde, een bergtuin met waterval en een bamboebos. En dat is nog maar het topje van de ijsberg.

Een tuin waar ik vaak wandel, ligt rondom Kasteel Middachten. Op dit eeuwenoude landgoed stap je terug in de tijd. Het kasteel wordt al eeuwenlang bewoond door een familie uit de hoge adel. Graaf en gravin zu Ortenburg heten bezoekers van harte welkom voor een wandeling in hun tuin. Het omringende landgoed ziet er nog net zo uit als driehonderd jaar geleden. Bij het beheer worden oude technieken gecombineerd met de meest moderne richtlijnen voor het behoud van de unieke natuur en ecologie.

Bio­diversiteit in een kasteeltuin

We brengen een uitgebreider bezoek aan één van mijn andere favoriete kasteeltuinen. Deze vinden we in Amerongen. Het kasteel ligt stevig ingepakt tussen de Nederrijn en de stuwwallen van de Utrechtse Heuvelrug. Ruud Elbertse is verantwoordelijk voor de tuinen en het beheer van de gebouwen. “Veel mensen noemen mij tuinbaas, maar dat dekt eigenlijk onvoldoende de lading van mijn werk.” Ruud neemt ons meteen mee naar zijn favoriete plek op het landgoed. “Op deze dijk zie je heel mooi de defensieve functie die kasteel Amerongen vroeger had. Je moest twee eilanden over voordat je bij het kasteel kwam. Dat is uniek.”

Het beheer van het landgoed noemt Ruud een grote uitdaging. Dat heeft te maken met de klimaatverandering. Ruud ziet de gevolgen in zijn tuin. “Bomen laten door de droogte gigantische takken vallen en het bodemleven sterft af. We proberen extra waterpunten aan te leggen en nieuwe borders te creëren om de biodiversiteit te vergroten. Ik organiseer binnenkort een symposium om onze oplossingen te delen, want de verschraling van de biodiversiteit is een internationaal probleem. Zo probeer ik mijn steentje bij te dragen aan een betere wereld.” Ruud neemt ons ook nog mee naar een andere plek in de tuin die hem dierbaar is. Hier vinden we graven voor huisdieren van de vroegere kasteeleigenaren. “Dit vind ik prachtig. Dat je zoveel van een dier houdt dat je het een eigen plekje geeft. Inclusief een zelfgemaakte grafsteen. Hier kom ik heel graag, hier kom ik tot rust.”

Culinair genieten

Gezond en vers uit eigen tuin

Culinair genieten op een buitenplaats

We gaan nu echt samen op ontdekkingsreis. Aan het riviertje de Vecht bij Utrecht brengen we een bezoek aan buitenplaats Doornburgh. En ik zal het maar eerlijk toegeven. Hier ben ikzelf ook nog nooit geweest. We gaan op stap met Niels van Zijl. Hij is de innovatieve 25-jarige chef-kok in restaurant DeZusters dat gevestigd is op Doornburgh.

Restaurant DeZusters huist in een imposant kloostercomplex uit 1964 waar jarenlang Kanunnikessen van het Heilig Graf woonden. Gasten dineren net als de zusters in de refter, de historische eetzaal van de priorij. Niels neemt ons mee voor een wandeling door de prachtige natuur van de Doornburgh. “Hier groeit daslook en daar vlierbloesem waar ik siroop van maak. Laatst ontdekte ik een veld vol aalbessen. Die werden eerder weggemaaid, maar daar zijn we mee gestopt om de biodiversiteit op de buitenplaats te bevorderen. Dat is goed voor onze planeet, maar is dus ook een verrijking voor de gerechten die ik aan onze gasten presenteer.” Net als de vroegere bewoners van buitenplaatsen en landgoederen wil Niels zoveel mogelijk zelfvoorzienend zijn. Eén van zijn nieuwe plannen is om een wormenhotel te laten maken voor de optimale compostering. “Ik heb nog zoveel ideeën, er valt hier nog zoveel te pionieren. Ik ben nog lang niet klaar op Doornburgh.”

Ik werk hier met hyperlokale producten. Het liefst haal ik alle ingrediënten van de buitenplaats of anders uit de directe omgeving.

Niels van Zijl
Tot slot van René

Ga nu zelf op ontdekkingstocht. De Nederlandse kastelen, buitenplaatsen en landgoederen onderscheiden zich door hun gastvrijheid, hun innovatieve karakter en hun verbinding met de omliggende natuur. Zelfs ik laat me nog graag verrassen. Voor mij dit jaar geen Schotland, Loiredal of Rijnvallei. Ik ga zelf ook op avontuur in kastelenland Nederland.

Ontdek het zelf!

Wil je de Nederlandse kastelen zelf bezoeken? Ontdek wat er allemaal in en rondom deze historische iconen te beleven valt. Van rustgevende wandelingen tot lange fietstochten en van luxe diners tot koninklijke overnachtingen. Lees meer

Bekijk de andere grote verhalen van Nederland