Nederlands erfgoed: wat is het en waar kun je het vinden?

Wind en water als architect

Ons erfgoed evalueert, continu

Iconen

Molens, tulpen en Delfts Blauw. Het zijn zomaar drie zaken die (de rest van) de wereld als typisch Nederlands omschrijft. Natuurlijk, het zijn met recht iconen, maar Nederlands erfgoed gaat veel verder dan dat. Kunst, architectuur en zelfs stedenbouw tonen de Nederlandse creatieve geest. Toen en nu: ons erfgoed blijft continu de moderne cultuur beïnvloeden.

Centraal daarin? Onze voortdurende strijd tegen de elementen. Water en wind hebben een bijzonder belangrijke rol in het ontstaan en de groei van ons land gespeeld. Van de Deltawerken tot de Amsterdamse grachten en van de inpoldering van de Zuiderzee tot de Molens van Kinderdijk: Nederland is een land van wind en water.

Lees meer over Nederland als waterland

Woman collects seaweed with the Delta Works and windmills in the background

© Sjoerd Bracke & Cuno de Bruin via NBTC Mediabank
© Claire Droppert via NBTC Mediabank
© Frans Lemmens via Hollandse Hoogte / NBTC Mediabank
© Daan Steijnen van Eck via NBTC Mediabank
© Claire Droppert
© Merel Tuk via NBTC Mediabank

Windmolens en waterwerken

Ze zien er niet alleen bijzonder uit

Door onze geschiedenis heen hebben wij Nederlanders de elementen gebruikt om ons land vorm te geven. Zo werden in de 12e eeuw al molens, zoals die van UNESCO Werelderfgoed sites Kinderdijk en De Beemster, gebruikt om de kracht van de wind te benutten. Molens produceerden meel en andere goederen, terwijl hun pompen hielpen het waterpeil te beheersen.

Grote delen van Nederland liggen bovendien beneden NAP. NAP staat voor Normaal Amsterdams Peil en meet de gemiddelde hoogte van land en water ten opzichte van het zeeniveau. Ligt er land onder NAP, dan betekent dat zonder sluizen, dijken, dammen en al die andere dingen hele stukken land onder water liggen.

In the Wolderwijd off the coast of Zeewolde lies a peninsula in the shape of a tulip

Grote delen van Nederland liggen onder zeeniveau.

En precies daarom zijn wij zo goed in watermanagement. Sterker nog: dankzij onze beheersing van onze, voornamelijk op watergebaseerde infrastructuur konden we een machtige handelsnatie worden.

Maeslantkering one of the 13 Delta Works

Met de aanleg van de Waterlinies (eveneens UNESCO Werelderfgoed) en de imposante Delta- en Zuiderzeewerken vestigde Nederland zich stevig als koploper in het waterbeheer. Dat onze huidige koning Willem-Alexander watermanagement heeft gestudeerd, is dan ook niet zo gek.

Lees meer over UNESCO Werelderfgoed in Nederland

Test site for the Delta Works Waterloopbos Noordoostpolder

Een greep uit het veelzijdige erfgoed

Kaas en andere ambachten

Ons blokje kaas: terecht wereldberoemd

Nederland is altijd beroemd geweest om de productie van kaas. We zijn al eeuwenlang de grootste exporteur van dit smaakvolle product voor op brood of bij de borrel. Niet voor niets bestaan de kaasmarkten van Alkmaar, Gouda en Edam al meer dan 600 jaar en is ‘Gouda Cheese’ (spreek uit: Goe-dah Cheese) een begrip in (bijvoorbeeld) de Verenigde Staten. We houden er trouwens zelf ook van: gemiddeld eet een Nederlander 22,1 kilo kaas per jaar.

De export van kaas begon tijdens de Dutch Era, waarin Nederland uitgroeide tot een van de grootste handelsnaties van de wereld. Naast kaas verhandelden we ook Delfts Blauw, aardewerk, specerijen en thee uit het Oosten.

947 miljoen kilo kaas wordt er jaarlijks geproduceerd in Nederland

De rijkdom van deze periode is terug te zien in de statige herenhuizen die gebouwd zijn langs de Amsterdamse grachten en in steden als Haarlem, Leiden en Dordrecht. Het is ook te zien in de schilderijen van Hollandse Meesters Rembrandt en Vermeer en de prachtige vindingen van een wetenschapper als Christiaan Huygens.

Daarbij moet worden opgemerkt dat deze periode gekenmerkt wordt door kolonialisme en slavernij. Deze onderwerpen worden tegenwoordig gelukkig openlijk besproken en veel musea wijden complete secties aan deze donkere kant van onze geschiedenis.

Leiden Rijksmuseum Boerhaave department Christiaan Huygens

De kaasmarkt van Alkmaar. Toen en nu.

Op het Waagplein in Alkmaar wordt sinds jaar en dag een kaasmarkt gehouden. Tegenwoordig is het een heus festijn waar veel toeschouwers op af komen.

Handelaren en tulpen

Een bloem als verdienmodel

Geïmporteerd uit Constantinopel, omarmd en grootgemaakt in Nederland: de tulp. In de 17e eeuw werd de Nederlandse Republiek de belangrijkste economische macht ter wereld, waardoor steden als Amsterdam, Middelburg en Den Haag tot bloei kwamen. In deze periode werd de tulp voor het eerst meegenomen uit het vroegere Constantinopel, wat tegenwoordig bekend staat als Istanboel, de hoofdstad van Turkije.

De Nederlanders vonden het een mooie bloem en zagen kansen voor grootschalige verkoop. Dat hadden ze, met gevoel voor understatement: aardig gezien. Heel Europa werd verliefd op tulpen. Ze waren lange tijd zo gewild dat ze meer waard waren dan sommige huizen.

Wist je dat?

Het woord tulp waarschijnlijk komt van ‘tulipan’, wat in het Perzisch tulband betekent?

Tegenwoordig is Nederland de belangrijkste producent en exporteur van tulpen. Op verschillende plekken in ons land kun je geweldig mooie en vooral kleurrijke bollenvelden vinden. De bekendste 'bollenstreek' bevindt zich achter de Noordzeeduinen tussen de steden Leiden en Den Helder.

Aerial view of bulb fields in spring, located between the towns of Lisse and Sassenheim

Elk voorjaar kleuren miljoenen van deze typische bloemen ons land en bevestigen ze nog maar eens onze reputatie als bloemenwinkel van de wereld.

Lees alles over de bollenstreek

De Bollenstreek in beeld

Kunst op de muur en in je oor

Rembrandt en Tiësto als voorlopers

Nederland staat bekend om haar vele kunstenaars. Vroeger en nu. Zo zijn artiesten als Rembrandt van Rijn, Vincent van Gogh en Johannes Vermeer iconen op het gebied van de schilderkunst en mogen Gerrit Rietveld en Marcel Wanders wereldwijde bekendheid genieten vanwege hun ontwerpen: wie kent niet de Rietveldstoel, bijvoorbeeld?

De opkomst van onze schilderkunst ontstond tijdens de Dutch Era toen rijke types schilderijen als een vorm van luxe en welvaart begonnen te zien. Het resultaat daarvan: meer dan 1500 werken van wereldberoemde schilders in nog geen eeuw tijd. Musea als het Rijksmuseum in Amsterdam en het Utrechtse Centraal Museum spelen daar op in, met uitgebreide tentoonstellingen met diverse thema’s.

Maar ook de hedendaagse kunst bloeit in Nederland: ons land is feitelijk bezaaid met kunstgalerijen, vaak op opmerkelijke locaties. Het experimentele platform De Huidenclub is bijvoorbeeld gevestigd in een oude leerlooierij in Rotterdam. En in Zaandam is cultuurhuis Het HEM te vinden in een voormalige kogelfabriek. Bezoek het bekroonde museum STRAAT in Amsterdam voor het allerbeste op het gebied van graffiti en straatkunst.